تاریخ فلسفه کاپلستون جلد دوم

 

چندی پیش همین‌جا، جلد اول تاریخ فلسفه را معرفی کرده بودم. جلد دوم را هم به ضرب و زور و با مطالعه ی تدریجی تمام کردم. البته جلد دوم این مجموعه ی ۹ جلدی شاید خواندنش خیلی ضرورتی نداشته باشد. اما من گفتم نصفه رهایش نکنم. اما برای ما گریزی از فلسفه نیست. گریزی از فهم و نگاه و دستگاهِ فلسفی نیست. هر کس از ما که دغدغه‌های بلند و درد مردم و اداره ی جامعه و تربیت نسل کنونی و آینده و مشاغل اجتماعی و فرهنگی و تربیتی و آموزشی دارد و...نیاز به خرد و اندیشه و تفلسف دارد. نیاز به فهم کلی و درست از هستی و نسبت ما با این هستی بزرگ و معماگون دارد. فلسفه یک ژست و کلاس و چیزِ دهان پُرکن نیست. بلکه نیاز و ضرورتِ زیستِ امروزِ ماست.

 

بازی با افکار ایرانیان

بیژن عبدالکریمی استاد فلسفه: بسیار جالب است، افکار عمومی در ایران را به سمتی هدایت میکنند که مردم روسری از سر بردارند و علیه حکومت دینی بایستند.

همان ها در سوریه افکار عمومی را به سمت گرایش به ریش‌های بلند سلفی هدایت میکنند تا علیه حکومت سکولار بجنگند و یک حکومت سلفی با قوانین اسلامی و سفت و سخت بیاورند.

بیاید کمی خودمان را از فریب‌های بزرگ رهایی بدهیم، بشار از آل سعود دیکتاتورتر است یا از آل خلیفه؟ آزادی های سیاسی و اجتماعی اش از عربستان سعودی کمتر است؟ هرآنچه غرب کوشید تا بن سلمان در عربستان اجرا کند، سالها قبل در سوریه وجود داشت، نه دین اجباری بود، نه حجاب. مشروب هم سرو میشد، که البته اکنون اعضای تحریر الشام در حال حمله به فروشگاه های مشروبات الکلی هستند در حلب و باقی شهرهای در دستشان. بین دختر و پسر هم دیوار نبود و...

بروید فیلم های سوریه که قبل 2010 در یوتیوب بارگذاری شده اند را ببینید، کشوری زیبا، توریستی، فعال و پویا، که کنسرت های خارجی که الان در عربستان مد شده، در آنجا برگزار میشد... هیچ شباهتی به کشورهای عربی دیگر نداشت، از همه هم سکولارتر بود اما اما و اما، برای اسرائیل یک تهدید بود و غرب این را نمی پذیرد.

بحث نه بر سر دین شماست، نه دیکتاتور بودن یا نبودن حکومت شما و نه حتی سکولار یا مذهبی بودن آن... هر کدام از اینها به مقتضای نیاز آنها میتواند برای ما مردم این منطقه زیبا یا زشت جلوه کند.

ما مردم خاورمیانه کی میخواهیم به خود بیاییم و دست از بازیچه سیاست‌های غرب و شرق شدن برداریم، خدا میداند. هر روز سازی میزنند و ما هم به هر سازشان آن گونه که می خواهند می رقصیم

گفت و گوهایی با سایه ام

من معتقدم حتی در میانه ی کارزارهای انتخاباتی و دنبال کردن لحظه ای اخبار و نظرسنجی ها، آن چه می‌تواند از ذهن ما گره گشایی کند و عقل ما را روشن، " کتاب" است. خاصه که در آن حرف های قوی و محکم و مبنایی هم پیدا شود. کتاب گفت و گوهایی با سایه ام که آخرین دیدگاه ها و مقالاتِ فیلسوفِ زمانه ی ما دکتر رضا داوری اردکانی است را آهسته و پیوسته در طی سه ماه خواندم. شبی چند ورق. ما به تحلیل ها و حرف های داخلِ جمع خودمان عادت کرده ایم و فراتر و وراتر از حرف های فروبسته و تکراری و تحلیل ها و داده های همیشگی خودمان را نمی‌بینیم و حتی می‌ترسیم که حرفِ نو به گوشمان بخورد. انگار دوست نداریم چُرت سنگین ما را کسی پاره کند! بهرحال برای دید مناسب در محیط غبارآلودمان و با این همه حرف و تحلیل و توئیت، به کلمات اساتید و راه رفته ها بشدت محتاجیم.گفت و گوهایی با سایه ام درباره ی فلسفه و سیاست، آینده‌ تفکر و آزادی، تاریخ و انسان، تاریخی بودن فهم و خرد، پیشرفت و توسعه نیافتگی و...بحث کرده است. کتاب را انتشارات روزگار نو منتشر کرده است. بخوانید ضرر نخواهید کرد.

آدم کسی نباش

 

علامه جعفری می‌گفت روزی طلبه‌ی فلسفه‌خوانی نزد من آمد تا برخی سوالات بپرسد. دیدم جوان مستعدی است که استاد خوبی نداشته است. ذهنِ نقاد و سوالات بدیع داشت که بی‌پاسخ مانده بود. پاسخ‌ها را که می‌شنید، مثل تشنه‌ای بود که آب خنکی یافته باشد. خواهش کرد برایش درسی بگویم و من که ارزشِ این آدم را فهمیده بودم، پذیرفتم. قرار شد فلان کتاب را نزد من بخواند. چندی که گذشت، دیدم فریفته و واله من شده است. در ذهنش اُبُهّت و عظمتی یافته بودم که برایش خطر داشت. هرچه کردم، این حالت در او کاسته نشد. می‌دانستم این شیفتگی، به اِستقلالِ فکرش صدمه می‌زند. تصمیم گرفتم فرصتِ تعلیم را قربانی اِستقلالِ ضمیرش کنم. روزی که قرار بود برای درس بیاید، درِ خانه را نیم‌باز گذاشتم. دوچرخه‌ی فرزندم را برداشتم و در باغچه، شروع به بازی و حرکاتِ کودکانه کردم. دیدمش که سَرِ ساعت، آمد. از کنارِ در، دقایقی با شگفتی مرا نگریست. با هیجان، بازی را ادامه دادم. در نظرش شکستم. راهش را کشید و بی یک کلمه، رفت که رفت. این‌جا که رسید، مرحوم علامه جعفری با آن همه خدماتِ فکری و فرهنگی به اسلام ، گفت: برای آخرتم به معدودی از اعمالم، امید دارم. یکی همین دوچرخه‌بازی آن روز است! درسِ استاد آن شب آن بود که دنبالِ آدم‌های بزرگ بگردید و سعی کنید درکشان کرده از وجودشان توشه برگیرید. امّا مُرید و واله کسی نشوید. شما اِنسانید و اَرزشتان به اِدراک و اِستقلالِ عقلتان است. عقلتان را تعطیل و تسلیم کسی نکنید. آدمِ کسی نشوید؛ هر چقدر هم طرف بزرگ باشد.

تاریخ فلسفه کاپلستون

 

یک دوست خوب و فرهیخته ای برای شروع مطالعات فلسفی این کتاب را به من پیشنهاد داد. تاریخ فلسفه ای جامع برای فهم آنچه که در طول تاریخِ فلسفه بر سرِ آن آمده است. من این جلد را ۱۵ بهمن سال قبل شروع کردم و ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ تمامش کردم. مقید بودم که روزی چند صفحه با تامل بخوانم. هنوز هم توصیه ام به دوستانی که به هر دلیل فرصت مطالعه ندارند، همین روش است. مطالعه ی پیوسته و مداوم اما کوتاه. حتی روزی یک ربعِ ساعت. در بیانات رهبر انقلاب خواندم که ایشان گفته اند که من کتاب الاغانی ابوالفرج اصفهانی را که چندین جلد است بین ترددهای مشهد به تهران در ایام انقلاب خوانده ام. بهرحال برای آنها که دنبال فهم و خردی هستند، یا با آدم ها در محیط آموزشی و تربیتی و... سر و کار دارند، و خلاصه می‌خواهند خودشان تحلیل و بینش و جهانی فکری داشته باشند، خواندن فلسفه و متعاقب آن ، تفلسف و فهم فلسفی، لازم است.

 

کتاب بلای بی تاریخی و جهان بی آینده

کتابی را که در مردادماه تهیه کرده بودم در آذرماه تمامش کردم. شبی چند ورق و اندک اندک خواندم. آقای دکتر رضا داوری اردکانی، فیلسوفِ زمانه ی ماست. فیلسوف فکر و فرهنگ. نود سال دارد و هفتاد سال است که از فلسفه می‌گوید. آثار او بسیار قابل اعتنا و مورد توجه اهالی فکر و اندیشه است. با کلمات و آثار ایشان، یک افق گسترده ی فکری، ورایِ آنچه که ماها داریم، پیش رویمان گشوده می‌شود. سخت هم هست البته فهم این حرف ها. چون متاسفانه فاز و فضای مطالعه ی ما دمِ دستی ها و زودفهم ها بوده و همواره خودمان را محدود کرده ایم، به یک سری مطالعات مشخص و بسته. نرفته ایم به سمت مطالب عالی و حرف های جدی و سطح بالا. کتاب بلای بی تاریخی و جهان بی آینده حاوی جدیدترین نظرات دکتر داوری است. بحث هایی همچون فلسفه و تجدد، نظری به غرب متجدد، فرهنگ و راهبرد زندگی،فلسفه و فضای مجازی، شعر در شهر قدیم و در عالم جدید و... حیف است عمر و جوانی ما برود و فهم و اندیشه ای پیدا نکنیم. به عالم فلسفه هم سری بزنیم که راهگشای ماست برای فهم هستی و زندگی و آخر و عاقبت مان. فلسفه به کلیات و کلان ها و سوالات اساسی می پردازد. شاید هم بشود گفت سوالات دردآور و مهیب و وحشت زایی که آدم ها از آن فراری اند. کتاب را انتشارات " نقد فرهنگ" چاپ کرده است.