سفراندیشی با کوله

اگر حال داشتید آخرین یادداشت بنده را توی روزنامه جام جم امروز ببینید. راجع به کتاب" و کسی نمی‌داند در کدام زمین می میرد"

 https://jamejamdaily.ir/Newspaper/item/275329

 

کتاب «وکسی نمی‌داند در کدام زمین می‌میرد»ازخانم مهزاد الیاسی بختیاری‌؛ به زعم این کمترین، از ویژه‌های نشر اطراف است.  در توضیح این کتاب‌؛ ناشر متذکر شده که کتاب هم سفرنامه است وهم نیست! چرا؟ چون به‌هرحال، بستر روایت‌های خانم کوله‌گرد،سفروجابه‌جایی است وازطرفی تنها یک سفرنامه نیست‌؛چون نگاهی نیمچه فلسفی و انسان‌شناسانه - با توجه به تحصیلات نویسنده - به اتفاقات پیرامون و جهان و آدم‌های آن دارد. تلفیق روایت و اندیشه، کتاب  از شرح وقایع سفری صرف خارج و تبدیل به معجونی از روایات و تأملات کرده است. 
سفر هیچهایکی که از آن به رایگان‌سواری نیز تعبیر کرده‌اند، یک گونه سیر و سیاحت بی‌حدومرز با محوریت کوله است. کوله چنین سفری آن‌قدر محل توجه و اعتبار است که حتی نویسنده به‌جد در فصلی عنوان می‌کند که در پی عشق به کوله جادار و باوفایش، در فکر ازدواج با آن بوده است. هیچهایک‌ها را در فصلی مشبع و کارشناسانه باید تحلیل کرد که به نظر می‌رسد‌؛ سادگی و پیچیدگی و بی‌پروایی آنها، سوژه‌ای ناب برای پژوهش و نقد و نظر است!
فوق‌العادگی این کتاب قابل کتمان نیست. جاهایی از ایران خودمان، کاتماندوی ناشناخته، هرات و بامیان اسرارآمیز و پرمخاطره، تفلیس همسایه، آتن تاریخی، قونیه پرمعنا و...هرکدام درون خود وصفی،حالی،حادثه‌ای وتأملی دارند که نویسنده با حوصله به ذکر حال و احوالاتش در آنها پرداخته است. کلمات در جای خود، گاهی تعابیر شاعرانه و مسجع، حجم قابل‌توجهی از کلمات و جملات درست‌ودرمان، زاویه نگاه انسان‌شناسانه، کمی شوخ‌طبعی، امیدواری، میل به یادگیری، صداقت و صراحت در گفتار و البته خودافشاگری نویسنده و اعترافات واقع‌بینانه و اشاره به امیال و توان و استعداد خود، کتاب را بسیار خواندنی کرده. کتابی که مثل برنجی دم‌کشیده، به کام و ذائقه مخاطب مزه کرده و لذت‌ها را برایش مکشوف می‌کند. سفرنامه این‌طوری‌اش خوب است! روایت نویسنده برخلاف سنت مرسوم سفرنامه‌نویسی، نوعی نگاه نو و معاصرانه از سفر است. فصل‌های مختلف کتاب، انگیزه‌های نویسنده از سفر را که گاهی فراتر از وضع موجود و گاهی درک لذت جهان و گاهی هیجان‌طلبی و گاهی کنجکاوی و گاهی انزواطلبی و... تا خوب نمایانده است. چیزی که در کتاب، برای خود من گیراتر بود‌؛ آدم‌ها بودند. آدم‌ها عجیب، ساده‌، پیچیده‌، خطرناک، دلپذیر و قابل تحمل نیستند و... . آدم‌هایی که الیاسی با آنها دمخور و معاشر شده، شخصیت‌پردازی‌شان، خوب و قابل فهم از آب درآمده. این آدم‌ها، همین‌ها هستند که ما در شهر و دیار و خانه‌مان با آنها مواجه و درگیریم. از این جهت کتاب را می‌ستایم که روایتش از انسان امروزی، روایتی روشن و قابل فهم است و گره‌گشایی دارد. با همه اینها و با اذعان به این‌که هیچ اثری بی‌عیب و نقص نیست و لابد خود نویسنده همچنین ادعایی ندارد‌؛ رها کردن متن اتفاق و اندکی پرگویی در یکی دو فصل هم از ایرادات کتاب است. البته کتاب در مجموع و با توجه به حجم سفرها، کم‌حجم است و مقبول و خود فصل‌ها هم عموما خالی از آب‌بندی و اطناب و تأویل است. من می‌خواهم آنچه را که کتاب در خودم ایجاد کرد را صادقانه بنویسم وآن این‌که چپیدن در خانه و تمرگیدن در شهر و کوله نبستن و دل به راه نسپردن، این‌چنین امثال من را ابتر و راکد و درجازده کرده. سفر است که آدم را می‌سازد. هجرت است که آدم را دگرگون می‌سازد. راه است که آدم را راه‌ می‌اندازد. با این حال شاید همین دست سفرهای دور و دراز و چند ماهه نویسنده، این نکته را هم به خواننده یادآور شود که خانه و سکنی و مأمن هم چیز بدی نیست. سفر با همه قیمتش، ارزش خانه را هم یادآور می‌شود. در آخر این‌که در خانه یا سفر، آن روز که فرصت‌مان تمام می‌شود‌؛ کاش خوب و پاکیزه برویم. با این‌که کسی نمی‌داند در کدام زمین می‌میرد... 

معرفی کتاب ناتا

 

 

گزارش خبری شبکه یک سیما از کتاب ناتا

ستی

 

سِتّی

روایتی داستانی از حضرت معصومه سلام الله علیها

فکر میکنم ستی مخفف سیدتی و معادل و به معنای بانوی مجلله و با کرامت باشد. در واقع عنوانی احترام آمیز برای بانوان. این کتابِ مختصر و در عین حال پُرمایه، روایتی داستانی و ادبی از سفرِ پرماجرای خانم فاطمه ی معصومه سلام الله علیها از مدینه تا ساوه و قم است. طبیعتا چنین چیزهایی در تاریخ آن چنان با جزئیات و شاخ و برگ، ثبت و ضبط نشده است. نویسنده با بهره گیری از خط داستانی و بکارگیری هنر تصویرسازیِ زنده و جان دار، از فراخوانی امام رضا علیه‌‌السلام به مرو و راهی شدن خواهر در پی برادر و حوادثی که کاروان بانو را در ساوه زمین گیر کرد و توصیفاتی جزئی از افراد و شخصیت های کنار بانو و قمی های در انتظارِ ایشان؛ کتابی خواندنی خلق کرده است که به نظرم هر کسی دل در گرو مهر رضا و معصومه سلام الله علیهما دارد؛ خوب است که برای خواندش وقت بگذارد و کیف کند و تقربی به آن حضرات بیابد. کتاب کوتاه است. مثل عمر کوتاهِ بانویمان فاطمه ی معصومه که جان ها فدایشان...

عایده

 

کتاب خوب و خواندنیِ عایده را چند روز پیش خواندم. یک مجموعه ی خوب از زبان مادر شهید علی عباس اسماعیل؛ از شهدای جوان حزب الله لبنان که در سوریه به شهادت رسیده است. کتاب، شناخت خوبی از فرهنگ مردم لبنان بویژه اهالی جنوب، وضعیت ابتداییِ شکل گیری حزب الله و فعالیت های خانم عایده و تربیت علی از کودکی تا شهادت را خیلی شیرین شرح داده. کتابی که برای همه خواندنش مناسب است. بویژه برای خانم ها و دخترانِ نوجوان. این شهید ۱۸ ساله بوده و با آمادگی و اطمینان برای شهادت رفته و کرامات جالبی هم دارد. کتاب را که بخوانید متوجه می‌شوید که برکات امام خمینی و نهضت او تا کجاها رفته و اثر گذاشته...

به قلبش اشاره کرد

یک مجموعه ی کوتاه ادبی راجع به بانوی پُرفضیلت اسلام، حامی رسول خدا حضرت خدیجه ی کبری سلام الله علیها که می‌تواند مورد مناسبی برای مطالعه‌ در همین ایام فاطمیه باشد و بویژه برای نوجوانان، جزوه ای مغتنم و آموختنی است. شرح حال آشنایی و وصلت و حمایت تا رحلت بانوی اسلام از زبان خودشان و خطاب به دختر گرامی شان زهرای مرضیه سلام الله علیها، در شب های شعب ابی طالب بیان و مرور شده است. کتاب هرچه باشد؛ سرشار از عظمت پیامبر و علی و خدیجه و فاطمه علیهم السلام است و حال و هوای خوب و ساخت و پاختِ ادبیِ روانی دارد. احساس می‌کنم مطالعه چنین متن دلکشی، بویژه در کامِ نوجوان جماعت؛ حلوای شیرینی باشد. خودِ متن را هم به جهت روانی و سادگی و دوری از بازی های ادبی، نوعی آموزشِ روایت نویسی از وقایع تاریخی یافتم. بویژه که به متن وقایع تاریخی و اتقانِ روایت ها وفادار مانده است.

رساله عملیه کتابخواران

اگر دوست داشتید؛ یادداشتم بر کتاب آداب کتابخواری را در روزنامه جام جمِ بخوانید

 

روزنامه جام جم |

رساله عملیه کتاب‌خواران     https://jamejamdaily.ir/Newspaper/item/274895

 

 

 

«آداب کتاب‌خواری» را احسان رضایی درآورده است. روایت‌هایی که مال و مختص جماعت کتاب‌خوان که نه بلکه کتاب‌خوار است. کتاب‌خواری مرتبه‌ای والاتر از کتاب خواندن است که شاید نوعی جنون و شیدایی به کتاب باشد.

کتابخواران همان جماعت هستند که حتی بوی نوی کتاب تازه از زیر چاپ درآمده، آنها را مست و از خود بی‌خود می‌کند. کتاب‌خوارها خواب‌شان کتاب؛ خورشان کتاب و حیات و هستی وبودشان کتاب است. برای این جماعت نادر؛احسان رضایی تحفه ارزشمندی دست و پا کرده است. لذا باید تاکید کرد روایت‌های این کتاب برای تازه‌کارها و دور و بعیدها از کتاب و کلمه و نوشتن؛ قدری غریب و نچسب باشد. آداب کتاب‌خواری را در وهله اول دیوانه‌ها و خوره کتاب‌ها باید دست بگیرند.از محتوا و فصل و ابواب‌های آن‌که بگذریم؛ رضایی و شخصیت و کودکی ودانشجویی و کار مطبوعاتی‌اش و قلمش و طرز نگاهش به مسأله؛ خودش یک کارگاه کامل و درست و درمان برای نویسندگی و روایت و خاطره‌گویی است. کلمات رضایی با چفت و بست خوب و پرهیز از آب‌بستن و تکرار مکررات؛ به تنهایی وجه امتیاز و تمایز کتاب از نظائر آن در این حوزه است. کم و بیش کتاب‌هایی در حوزه کتاب‌خوانی داریم اما کار احسان‌خان، کار ویژه و کاملی است و یک‌سر و گردن بالاتر از بقیه کتاب‌های این تیپی!
نویسنده با اشراف خوبی که به جوانب کار و جهان بزرگ کتاب و کتاب‌خوانی و نشر و فروش و حواشی آن داشته؛ تقریبا بیشتر جنبه‌ها، ملاحظات، دغدغه‌ها و مسائل مربوط به کتاب و کتاب‌خوانی را آورده و احصاء کرده. من تلاش کردم که سرفصل مغفول و فراموش‌شده‌ای را لابه‌لای مباحث کتاب بچپانم اما انصافا این است که دنبال زیر بغل مار نگردم و به ۳۰ فصل کتاب که هرکدام عناوین خلاقانه به خود گرفته‌اند، اکتفا کنم. اما اگر بخواهم یکی دو سه پیشنهاد کوچولو به نویسنده کار درست‌مان بکنم؛ پیشنهاد می‌دادم که راجع به این‌که چرا عده‌ای ــ که شوربختانه کم هم نیستند ــ کتاب نمی‌خوانند و همچنین درباره این‌که چرا نباید زیاد کتاب بخوانیم که پُرخوری اگر درد معده بیاورد؛ پُرخوانی و زیاده‌خواری کتاب هم؛ امتلای ذهنی به بار می‌آورد و گاهی سدّ راه تفکر می‌شود و همچنین فیس و افاده و تکبری که برخی کتاب‌خوان‌ها دارند هم، چند خطی می‌نوشتم!
هرکس که کتاب را از نظر بگذراند؛ جواب عموم سؤالات رایج در حوزه کتاب‌خوانی را پیدا خواهد کرد و حتی ممکن است با یک فصل آن کاملا همذات‌پنداری کرده و آن فصل را از زبان و نگاه خودش تلقی کند. مثلا برای خود من که تعداد قابل‌توجهی کتاب برای خودم جمع کرده‌ام (‌البته هنوز به مقام کتاب‌خواری نائل نشده‌ام!) آن بخشی که چرا باید کتاب‌های‌مان را امانت ندهیم خیلی پسندیدم و یاد  سادگی خودم افتادم که کتاب‌های نازنینم را امانت دادم به این و آن و پسش ندادند که ندادند! مقادیر زیادی فحش نثارشان! 
 این کتاب فتح‌باب مناسبی است تا کتاب‌خوارها و کتاب‌خوان‌ها مباحثش را دستمایه گفت‌و‌گوهای خودشان قرار دهند و آن را بسط و توسعه بدهند! حیف است این کتاب تبلیغ و ترویج نشود و در دایره عاشقان کتاب محصور بماند. 
جا دارد هم از انتشارات جام‌‌جم تشکر کرد و هم احسان رضایی را بابت این رساله مغتنم ستود و ستایش کرد. آقای رضایی دم و قلم شما گرم!

این صدف مروارید ندارد

 

کتاب ها می‌توانند آدم را آدم کنند اگر دل بدهی و در دنیایش غرق شوی. این کتاب هم از آن دست کتاب های خواندنی است. خاطرات اسماعیل ابراهیمی از کوچه پس کوچه های نظام آباد تا خیابان های وین. اینجاست که میفهمی امام خمینی با جوان ها چه کرد و دم مسیحایی آن پیرمرد؛ چطور جان و دل بچه ها را عوض کرد. کتابی که در صفحاتش هم خنده و گریه قاطی است و دردهایی تویش دارد که فوق فهم و طاقت ماست. ان شاالله شما هم توی هفته ی کتاب و کتاب خوانی؛ یک کتابی را دست بگیرید.

تاریک ماه

 

بعضی کتاب ها و برخی رمان ها آنچنان به جان آدم می‌نشیند که دوست دارد دوسه باری دست بگیردش. تاریک ماه را منصور علیمرادی که ظاهرا مالِ جنوب کرمان است نوشته. رمانی جذاب و خواندنی که دوسه شبه تمامش کردم و دل کندم. آدمی نیستم که چندان تحت تاثیر شخصیت های خیالی قرار بگیرم؛ اما دوست دارم جای یاغیِ داستان باشم و چندی آواره ی کوه و بیابان شوم. داستان، داستانِ "میرجان" جوان بلوچی است که با حادثه ای، بیابانی و یاغی و اسلحه بدست می‌شود. آوارگی و دلدادگی دو یارِ همپای بلوچ می‌شوند در اقلیم خشن اما شگفت کرمان و سیستان و بلوچستان. طبیعتی سوزان و ناهموار و بی پایان. داستان او که در عشق و دلدادگی، با شوربختیِ تمام، هربار ناکام می ماند و تصویر مردان و زنان بلوچ از چادرنشین و شتربان تا شرور و قاچاقچی و گویش و کلمات کرمانی و بلوچی و سیستانی و... شیرینی کتاب را دو چندان کرده. برای خودِ من هم شخصیت های داستان و هم طبیعتی که از آن سرزمین دوست داشتنی تصویر شده؛ برجسته بود. سیستان و بلوچستان را از دیرباز از آن روزی که دوستانمان در ایرانشهر و زاهدان با اشرار می‌جنگیدند و از روزی که عبدی و سیفی در ایرانشهر و بزمان و چاه شور و دلگان و سمسور و ارزنتاک تردد می‌کردند تا شهید شدند؛ دوست دارم.

ما و پیامبر

 

ما و پیامبر کتابی از استاد پرورش

بعضی کتاب ها مثل ما و پیامبر که از طبع و بیانِ لطیف مرحوم پرورش برآمده؛ باور کنید ارزش دارد چندین بار مرورش کنی. چقدر این کتاب شیرین و درس آموز بود برایم. فصل فصلِ کتاب پُر از آیاتِ به جا و روایات و داستان های مناسب و شاهد مثال هایی از علامه طباطبایی و...بود. کتاب، یک جزوه ی کاربردیِ تربیتی برای مربیان است. توی مباحث اشارات مستقیمی به نوع ارتباط مربی و مربا( تعبیر استاد پرورش) شده است که چاره ی خیلی از ناکامی های فرهنگی ماست. یک وجهِ شیرینِ کتاب، یادکردِ فراوان از امیرالمومنین علی علیه‌السلام است که در کنار اوصاف و وصایا و احادیث و سیره ی حضرت رسول‌ روحی فداه؛ سنگینی و ارزش مباحث را دوبرابر کرده. اشعار به جا از مثنوی و خاطرات تکان دهنده از علماء، خواننده ی کتاب را چندین و چند قدم جلو می‌برد.

من مطمئنم هر کس چنین کتابی را دست بگیرد؛ نسبت به رسول و علی علیهماالسلام، عاشق تر و شیفته تر می‌شود. استاد علی اکبر پرورش، بیانی شیرین و کلامی نافذ و دغدغه‌های والایی در این کتاب دارد. رضوان خدا بر آن معلم بزرگ و آگاه. ایشان را باید از پیام تسلیت رهبر انقلاب در پیِ ارتحالش شناخت.

کتاب ما و پیامبر به عقیده ی منِ کمترین، یکی از ارزشمندترین منشورات انتشارات شهید کاظمی است و البته از ایشان چند جلد دیگر هم چاپ شده که یقینا خواندنی اند.

راهی به مجنون

این کتاب خیلی برایم شیرین و درس آموز بود. کتاب کوتاه بود. صد صفحه. راجع به شهید سیدعباس جولایی. آن بزرگوار ۴ مسئولیت همزمان و سنگین در سپاه و ایام جنگ داشته و عجیب اینکه همه را باهم جلو می‌برده! سیدعباس از بچه های ناب اصفهان بوده. لهجه ی اصفهانی، صفحات کتاب را شیرین کرده. جایی حین کار به صورت سربازی سیلی می‌زند. فردایش کل جمع را به خط می‌کند و در جمع عذرخواهی می‌کند از طرف. اما دیگر لباس سپاه نمی پوشد، چون....

چرا کتاب برایم شیرین بود؟ چون بی پرده از پُرخوری ها و شوخی ها و لات بازی های سیدعباس در کتاب یاد شده بود. با همه ی اینها به نظرم رمز شهادت او دو چیز بود. اول پُرکاری و دوم دل بریدن از سه فرزندش.

تعلقات خیلی چیز عجیب و چسبنده ای است که آن دمِ رفتن، زور خودش را نمایان می‌کند.

خدایا ما را هم ببر...