حا.میم

یادداشت های حسن مجیدیان

حا.میم

یادداشت های حسن مجیدیان

حا.میم

نوشتن را دوست دارم همین!

بایگانی

۲ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «کتاب مسجد رهبر» ثبت شده است

درباره ی کتاب مسجد رهبر

شنبه, ۲۲ آذر ۱۳۹۹، ۰۹:۳۹ ق.ظ
مسجدی که امام جماعتش، امام جامعه شد/ گزارشی از جلسات قرآن آیت‌الله خامنه‌ای در دهه 50+ عکس

مسجد کرامت که در واقع خانه‌ای قدیمی بود، در سال ۱۳۵۱ با عنوان مسجد کرامت در نزدیکی حرم رضوی، فعالیت خود را شروع می‌کند؛ مسجدی که امام جماعتش، امام جامعه شد.

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کتاب «مسجد رهبر» که به تازگی توسط انتشارات راه یار روانه بازار نشر شده، به روایت یکی از اثرگذارترین مساجد کشور در دوران مبارزات انقلاب اسلامی پرداخته است.

مسجد کرامت که در واقع خانه‌ای قدیمی بود، در سال 1351 با عنوان مسجد کرامت در نزدیکی حرم رضوی، فعالیت خود را شروع می‌کند و با حضور آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان اولین امام جماعت مسجد، به پایگاه اصلی نیروهای انقلابی در مشهد تبدیل می‌شود. "حسن مجیدیان "در یادداشتی به این کتاب پرداخته که به این شرح است:

 رسول خدا(ص) از قول خداوند فرموده‌اند: مساجد خانه‌های من در زمین هستند. همان‌گونه که ستارگان برای اهل زمین می‌درخشند، مساجد نیز برای اهل آسمان نورافشانی می‌کنند.

مسجد که خانه‌ آباد و طاهرِ خداست، در اسلام نقش بی‌نظیری دارد. مسجد خانه‌ای است جامع و پایگاهی است استوار در همه‌ زمینه‌های عبادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، نظامی و... . نقش محوری این معبد قدسی، از صدر اسلام تاکنون در پیشبرد اهداف و مقاصد اسلامی غیر قابل چشم‌پوشی است. هویت معنوی و پیوست فرهنگی مسجد، امروز بیش از هر زمان دیگری، مُعاضد و مددکارِ مسائل اجتماعی و فرهنگی است. مسجد، بدیل و جایگزین ندارد و مکانی به حُسن، خوبی، وجاهت و لطافتِ آن نیست. خانه‌ خدا، خانه‌ دیگری است...  .

با پیروزی انقلاب اسلامی _که بی‌شک انقلاب مسجدی‌ها بود_ مسجد جایگاهی را که باید داشته باشد و در طول حاکمیت سیاه پهلوی‌ها از دست داده بود، بار دیگر به دست آورد. مساجد زنده شدند و تنِ رخوت‌زده‌شان را به دریای انقلاب زدند. به برکت وجود مساجد، فعالان انقلابی و کنشگران نهضتی در مساجد به‌طور عینی و مستقیم در متن انقلاب شرکت جستند و مسجد شد پایگاه ارتباطی مردم با انقلاب. در آن شرایط حساس و نفس‌گیر که نهضتِ تازه پیروز شده، فاقد تشکیلات منسجم و کارآمد بود، مساجد به طرز معجزه‌آسایی این نارسایی مهم را جبران کردند و به نیروها، کارها و برنامه‌ها پوشش و انسجام دادند.

کتاب , انتشارات راه یار , مسجد ,

مساجد در گوشه‌گوشه کشور در کوران مبارزات، به‌ویژه پس از 15 خرداد 42، جان گرفتند و رشد و بالندگی یافتند. مسجد کرامتِ مشهد از جمله‌ آن مساجد پیشرو و پیشگام در امر مبارزه بود. مسجدی نام‌آشنا در مجموعه‌ مبارزات انقلاب که امامِ جماعتش سیدِ جوان ِ مبارزی بود که کرسی تدریس قرآنش، بیان گیرایش، مشرب و سلوک روشنش، مغناطیسی بود برای ربایش دل‌های مستعد و مشتاقِ معارف دینی به سمت مسجد. امام جماعتی که سال‌ها بعد، امامِ جامعه شد و زعیم امت.

توجه به تاریخ این مسجد از آن رو اهمیت می‌یابد که میدان عملیات تبلیغی و فرهنگی روحانی‌ای بوده که بعدها در میدان بزرگ و بزرگ‌تری همچون ایران و جهان اسلام، عهده‌دار زعامت و رهبری شده و همچنین الگوی رفتاری و تشکیلاتی عناصر اصلی و ارکان مؤثر این مسجد، در پیشبرد اهداف انقلاب، بسی مؤثر و نادر بوده. در تاریخ مساجدِ این مرز و بوم و در لیست مساجد مردمی و انقلابی، نام این مسجد را نمی‌توان فاکتور گرفت.

امروز در بحبوبه‌ی هجمه‌ها و گرفتاری‌های گوناگون فرهنگی و فقدان تاکتیک‌ها و راهبردهای مؤثر، عینی و ملموس در ساحت تبلیغ دینی، خاصه در مساجد، پرداختن به دستاوردهای مسجد کرامت، لازم، واجب و ضروری است.

کتاب خوش‌ساخت و خوش‌خوان «مسجد رهبر» که در حدود یک دهه زمان برای تحقیق و جمع‌آوری مستندات، پردازش و تدوین آن، وقت، عمر، دقت و هزینه پایَش صرف شده، اثر مبارک، ستودنی، خوش‌مضمون و پُرمایه‌ای است که آقایان احمد عسگری، سیدمحمدامیر احمدی طباطبایی و حسن سلطانی میدان‌دار عرصه‌ پژوهش آن بوده‌اند و آقای مرتضی انصاری‌زاده، آن را قلمی کرده است. این حوصله، دقت‌نظر و رفت و برگشت‌های لازم در تحقیقات و رویت اسناد و مدارک، کار شاق و بزرگی است که بانیان ساخت کتاب به آن دست زده‌اند. هیچ عیبی ندارد که ما در ستایش این کتاب مبالغه و حیرت و شادی خودمان از درک و رؤیت این اثر را نمایان کنیم و آن را روی دست به همه نشان بدهیم! مسجدی‌ها، هیأتی‌ها، کانون‌دارها، مبلغان، مربیان و... کتاب از کفتان نرود که ضرر کرده‌اید.

در چهار فصل کتاب که هر کدام با حوصله و ظرافت تدوین شده است، ضمن آشنایی با تاریخچه‌ مسجد کرامت و نقش کلیدی آن در عرصه‌ مبارزات و تبیین فعالیت‌های چند جانبه‌ مسجد و... اطلاعات مهم و به‌دردبخوری از حضور و نقش رهبر انقلاب در مسجد و روش تفسیری و تبلیغی ایشان بیان شده است. همین اطلاعات، مبنای خوبی است برای الگوگیری و ترسیم خط مشی‌های روشنی در ساحت منبر، تبلیغ، مسجدداری، قرآن‌محوری، جذب جوان‌ها و... .

کتاب , انتشارات راه یار , مسجد ,

تنها تصویر به یادگار مانده از جلسات قرآن آیت‌الله خامنه‌ای در مسجد کرامت در دهه 50

از امتیازات کتاب، پرداختن به نقش افراد مؤثر در متن فعالیت‌های مسجد و سایه نینداختن حضور و شخصیت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در روایات است. همچنین پاورقی‌های کتاب، خودش دریایی است از اطلاعات مفید که خواندنش ضروری و مکمل متنِ اصلی است. ریزه‌کاری‌ها و حاشیه‌های جذاب‌تر از متن، در این کتاب فراوانند. کتاب، چیزی کم ندارد. متن گفتارهای راویان که با همان لحن خودشان در متن کتاب، مذکور شده، خواندن کتاب را شیرین کرده است. کتاب ناخواسته این مطلب را به خوبی نمایانده که باظرفیت‌تر از مسجد، ما کمتر جایی را داریم که این چنین بابرکت و مؤثر و جوشان باشد.

این کتاب وزین که در همین مدت کوتاه نظر اهل فن، کتاب‌شناس‌ها و دغدغه‌مندان را جلب کرده است، همچون نگینی بر تارک محصولات و خروجی‌های دفتر مطالعات فرهنگی جبهه انقلاب اسلامی(انتشارات راه یار) می‌درخشد و شکل و شمایل، فرم و محتوا و روش پردازش آن الگوی جالبی است برای این دست فعالیت‌ها. این کار در حوزه‌ مسجدپژوهی، جزء شاخص‌ها و یک مرجع پژوهشی قابل اعتنا است که معتقدم دست‌اندرکاران مسجد، به‌ویژه هیئت امنا و امام جماعت مسجد باید از این کتاب غفلت نکنند.

 

  • حسن مجیدیان

کتاب مسجد رهبر

چهارشنبه, ۱۲ آذر ۱۳۹۹، ۱۱:۴۰ ق.ظ

توسط انتشارات راه‌یار؛

کتاب «مسجد رهبر» منتشر شد/تاریخ شفاهی مسجد کرامت

کتاب «مسجد رهبر» منتشر شد/تاریخ شفاهی مسجد کرامت

کتاب «مسجد رهبر» شامل تاریخ شفاهی مسجد کرامت، نوشته مرتضی انصاری‌زاده، توسط انتشارات راه‌یار منتشر و راهی بازار نشر شد.

به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب «مسجد رهبر»؛ تاریخ شفاهی مسجد کرامت، از مساجد تأثیرگذار و کانون مبارزان انقلاب در شهر مشهد، نوشته مرتضی انصاری‌زاده، به‌تازگی توسط انتشارات راه‌یار منتشر و راهی بازار نشر شده است.

تحقیق و مصاحبه‌های این‌کتاب که از سال ۱۳۸۸ شروع شده‌اند، به ترتیب توسط حسن سلطانی،  سیدمحمد امیر احمدی طباطبایی و احمد عسگری انجام شده‌اند و طی این‌مدت با بیش از ۷۰ تَن از مرتبطان مسجد کرامت مصاحبه صورت گرفته و هزاران سند مطالعه شده است.

علاوه بر ۴ فصل کتاب که زمینه‌های شکل‌گیری و فعالیت‌های مسجد کرامت را بررسی و تبیین می‌کند، تصاویر، اسناد و اَعلام نیز در سه فصل، ضمیمه کتاب شده است و در مجموع، می‌توان این‌کتاب را اثری در حوزه «مسجدنگاری» معرفی کرد.

در پیش‌گفتار این‌کتاب که اولین اثر انتشارات راه‌یار در رده تاریخ شفاهی «مساجد انقلاب» است، درباره نسبت مسجد و انقلاب اسلامی چنین می‌خوانیم:

«نسبت انقلاب اسلامی با مسجد اما، به تمام معنا ویژه و منحصربه فرد است. مسجد در انقلاب ایران هم رسانه است، هم مرکز تربیت نیرو، هم نهاد سازمان‌دهنده اجتماعی و هم محور بسیج سیاسی. هم محل اخذ رأی در انتخابات است و هم پاتوق اعزام به جبهه جنگ. خدمات متقابل مسجد و انقلاب در ایران، فهرست مفصلی دارد که حتی گزارش آن هم در یک کتاب نمی‌گنجد... مطالعات صورت گرفته درباره نهاد مسجد در ایران و خصوصا در دوران انقلاب اسلامی، بسیار کمتر از آن چیزی است که ضرورت و ظرفیت داشته است.

«مسجد رهبر»، گزارشی است از شکل‌گیری و فعالیت‌های «مسجد کرامت» مشهد، در نزدیکی حرم مطهر امام رضا(ع). این مسجد را که بعدها امام جماعتش، رهبر انقلاب اسلامی شد، می‌توان از جهات گوناگون نمونه‌ای ممتاز از الگوی فعالیت مسجدی در منظومه معرفتی آرمانی اسلام ناب معرفی کرد. «مسجد رهبر»، از یک سو این الگو را توضیح می‌دهد و از دیگر سو، مسیر رشد مشهد انقلابی را از چند دهه پیش از انقلاب اسلامی روشن می‌کند؛ مسیری که در آن، برخی دشواری‌ها و پیچیدگی‌های آمیختن سنت و روشن فکری، توده و نخبگان، دینداری و مبارزه آشکار شده است.»

در بخش دیگری از مقدمه این کتاب که قسمت قابل توجهی از آن به فعالیت‌های آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای در دهه ۵۰، در مشهد مقدس اختصاص دارد، درباره نقش رهبر انقلاب در مسجد کرامت آمده است:

«آیت‌الله خامنه‌ای، امام مسجد «امام حسن(ع)» و سپس «کرامت»، نقطه تلاقی همه جریان‌های در ظاهر متباینی است که زیر پرچم اسلام انقلابی و در فشار سنگین مکاتب و روش‌های رقیب، به یکپارچگی و شکوفایی رسیدند و مسجد رهبر، آیینه‌‍ای کم نظیر است که این هم‌افزایی معرفتی اجتماعی را منعکس می‌کند. پیوند ناگسستنی معرفت، آرمان، عمل، اخلاق و مبارزه در این الگو، تصویری ممتاز از ظرفیت‌های بی‌نظیر جامعه دینی را شکل می‌دهد و علت تاب‌آوری آن در برابر فشارها و توطئه‌های دشمنان را پیش چشم می‌گذارد. هنر رهبری دینی در احیا و به اوج رساندن این نهاد سنتی در خطر انحطاط، چنان برجسته و شوق‌انگیز است که مطالعه سطرسطر این تکاپوی پیگیر و پُرابتکار را شیرین و دل‌نشین می‌کند.»

آیت‌الله خامنه‌ای، هم درباره حضورشان درباره مسجد کرامت در دیداری که سال ۶۳ با اعضای حزب جموری اسلامی داشتند، چنین می‌گویند:

«آن روز مسجد کرامت، بزرگ‌ترین مسجد شبستانی مشهد بود. یعنی توی مساجد محله‌ی مشهد مسجد بزرگ‌تر از مسجد کرامت نبود. آن چنان جمعیت پر می‌شد توی این مسجد که جای یک نفر آدم هم واقعاً نبود. بعد از نماز مغرب شروع می‌کردم به درس، سخنرانی نبود. درس بود. حالا می‌گویم چه کار می‌کردیم. آن قدر جمعیت زیاد می‌شد که قبل از آنی که من شروع بکنم - وسط نماز در مسجد را می‌بستند که دیگر نمی‌شد کسی وارد بشود. جمعیت متراکمی جمع می‌شد برای اینکه درس را گوش کنند، حالا درس چی بود؟ بنده آن‌جا هم حدیث، هم اعتقادات و هم نهج‌البلاغه تدریس می‌کردم؛ با تخته سیاه. خود شیوه‌ی کار برای مردم جاذب بود. حالا یک عده البته می‌آمدند تماشا کنند از این چند هزار آدم مثلاً. اما یقیناً درصدی هم می‌آمدند واقعاً یاد بگیرند و آموزش ببینند و یادداشت می‌کردند. توجه کردید؟ من امتحان کردم دیدم که شیوه درس گفتن اگر چنانچه با ابتکار، با نوع‌آوری، با انگیزش، با بیان خوب و با عمده‌تر از همه، «محتوا» همراه باشد، توی آن یک چیزی باشد، همین‌جور لفاظی نباشد، جاذبه پیدا خواهد کرد.»

این‌کتاب با ۵۴۴ صفحه، شمارگان هزار و ۵۰۰ نسخه و قیمت ۵۰ هزار تومان منتشر شده است.

 

  • حسن مجیدیان