یک بازخورد

 پیام یک مخاطب:

سلام خیلی اتفاقی داشتم کانال رو میدیدم، یک بریده ای از کتاب همیشه مربی رو خوندم مشتاق شدم و از پیام های قبلی بیشتر درباره ی کتاب خوندم. حقیقتا یک رزق دونستمش. چون اندکی به کار فرهنگی مشغولیم ،خیلی برای ثابت قدم شدنمون برای ادامه ی کار و نوع برخوردمون با نوجوونها موثر بود. محبت حرف اول و اخر ر‌و میزنه و چقدر حیف که خیلی ها غافلند. و چقدر جالب که شهید عبدی اون زمان خیلی مسائل رو تشخیص می‌داده. الحمدلله برای من در این زمان خیلی موثر بود. نثر کتاب هم هرچند جدید بود و راوی ها مشخص نبودن و صفحات اول سخت بود ولی کشش و جذابیتش اونقدر بود ک چند روز مدام بخونمش. کاش بیشتر از روش و زندگی شهید میتونستیم بدونیم.

 

ماه و بلوط

 

 

کارِ بزرگ و شاید هم شاهکار از جناب مومنی شریف برای ادای دین به کردستان. نگاهی و گذری به مقاطع مهم تاریخی آن ناحیه، بویژه مقطع بعد از انقلاب و توصیفی از جریانات حاکم بر کردستانِ ایران و عراق و گروه‌های معارضی مثل کومله و بارزانی ها و مارکسیست ها و... کار سنگین و مفصل اما خواندنی و بهره بردنی است. روایت گاهی از زاویه دید دانای کل و گاهی از زبان شخصیت های اصلی داستان، مثل جلال خاوری و دکتر افشار و...جلو می‌رود. سیر و سلوک جلال و نهایت عاقبت او در نبرد درالوک، عجیب و حسرت برانگیز است. وجود شخصیت های متعدد، سیر حوادثِ غیرمترقبه و خلق برخی شگفتی ها ، تطبیق با تاریخ، ترسیم شخصیت برخی از شهدای برجسته و گمنام جنگ، توصیف کردستان و فرهنگ و آداب و خوی و منش کردها، وصف تفکر و ایدئولوژی گروه‌های معارض با انقلاب، استفاده از گویش کردی و ذکرِ برخی اشعار و حکمتها و حتی چاشنی طنز در کلام و...کتاب را شیرین و خواندنی کرده است. ماه و بلوط از بهترین رمان های سال‌های اخیر و در نوعِ خودش، کارگاهی است مکتوب برای نوشتن و خلق اثر. اگر به تدریج بخوانید و مزه مزه اش کنید؛ ضرر نکرده اید.

کار که عار نیست

 

سال ۲۰۰۰ در هرم گرمای ظهر تابستان وارد شهر ساحلی سنت پترزبورگ ایالت فلوریدای آمریکا شدم. در اولین خروجی اتومبیلم را پارک کردم تا زیر سایه استراحت کنم یک هو یک لشکر بچه مدرسه ای ریختند دور اتومبیلم. یکی سطل آب دستش بود و دیگری جارو و سومی کهنه ی گردگیری تا من بجنبم شروع کردند به شستن اتومبیل سردسته شان جلو آمد و گفت: -فقط به پنج دلار! دیل؟ معامله ؟ با او دست دادم و پنج دلار را بهش دادم دنبال سوژه ای بودم راجع به بچه های کار در ایالت فلوریدا و برای همین کک هم نگزیدم از این پیاده شدن به بچه ها که انصافا سر و وضعشان هم مرتب بود گفتم که: پس مدرسه نمی روید و کار میکنید. پنج دلار برای شما چه سودی دارد. آخر؟… هنوز سخن رانیم پایان نیافته بود که معلومم شد همه مدرسه ای هستند و برای جولای - فورث روز استقلال آمریکا میخواهند تیاتر اجرا کنند توی مدرسه معلم به شان گفته است که مدرسه میتواند نصف هزینه ها را بدهد نصف دیگر را خودتان باید به دست بیاورید و برای همین بچه ها از او اجازه گرفته اند تا با کار کردن پول تیاتر را در بیاورند بعد برایم توضیح دادند که بعضی از بچه ها دارند چمن زنی میکنند و بعضی دخترها به رفت و روب خانه ها کمک میکنند و عده ای دیگر یک بازارچه همت درست کرده اند. بعد سردسته ی ماشین شوها - که پنج دلار را از من گرفته بود - پنهانی به من گفت که الان اضافه هم داریم که میرسد به خودمان!! همین بچه ها بزرگ میشدند در ایالت میشیگان شهر دانشگاهی ،آناربر استاد میشدند. با رفقایم روزی کنار یک جشنواره ی محلی که قیافه ی شهر دانشگاهی را عوض کرده بود دنبال جای پارک میگشتیم جشنواره حسابی مرکز شهر اناربر را شلوغ کرده بود دانشجوها کاردستی ها و کتاب های دست دومشان را به هم میفروختند هیچ جایی برای پارک پیدا نمی کردیم یک هو یکی از بچه ها تابلوی مقوایی نشانمان داد که نوشته بود پارکینگ به ساعتی پنج دلار... فلش تابلو را تعقیب کردیم و رسیدیم به پارکینگ یک خانه ی مسکونی پیرمردی مرتب روی یک صندلی تاشوی مسافرتی زیر سایه بانی کنار پارکینگ خانه نشسته بود و کتاب میخواند با خوش حالی دوست راننده پیچید به سمت پیرمرد که یکهو دیدیم یکی دیگر از رفقا تا کمر خم شد زیر داش بورد… بعدتر به ما گفت که این پیرمردی که روی صندلی نشسته بود و ساعتی پنج دلار پارکینگ خانه اش را کرایه میداد مشهورترین استاد برق دانشگاه میشیگان است که کتاب تألیفیش متن درسی است در چندین دانشگاه!! گره کارآفرینی با دانشکده ی کارآفرینی باز نمیشود با فرهنگ کارآفرینی کار راه می افتد کار عار نیست... ثروت‌مندِ عرب، چاه مى‌کند و در مزرعه‌ى دیگران به مزد کار مى‌کرد، و هم‌او انسانِ کامل بود و مولای موحدان…

از کتاب نفحات نفت/ نویسنده: رضا امیرخانی

 

می نار

می نار اصطلاحا نوعی روسریِ زنان جنوبی است. می نار داستان زندگی آرتوشِ مسیحی است که در پایان جزء غواص های دست بسته ی جنگ شهید می‌شود. این کتاب ادای دینی به شهدای ارامنه است. خواندن کتاب حوصله می‌خواهد. چون باید غرق در روابط آدم ها و عمق آنها و نوعِ زندگی و آداب و رسوم ارامنه ی عزیز شوی. هر کدام برای خود دنیایی دارند که شنیدنی است و پُر از رازها و عشق ها و غافل گیری ها. داستان در اصفهان و خرمشهر و آبادان می‌گذرد و نشانه هایی از آن اقالیم و مردمان و فرهنگ ها را با خود دارد.

عجوزک و عیاران

 

اولین کتابی که در سال جدید خواندم این کتابِ جمع و جور بود. قصه ای برگرفته از کتاب بزرگ و مفصل هزار و یک شب. کتاب با ویرایش و دقت نظر جناب دولت آبادی خواندنی تر شده. می‌توان آن را در وقت فراغت یک ساعته خواند و لذت برد.

 

دین گریزی نسل جدید

دین‌گریزی ستیزه‌جویانه‌ی نسل زِد!

از ده‌ساله‌گی، نماز می‌خوانم و روزه می‌گیرم. این را نه از باب ستایش خود و یا به رخ کشیدن دین‌ورزی‌ام، که از باب توجه دادن به تغییر موقعیت اجتماعی دین در ایران، به میان می‌کشم. در خانه‌ی ما همه روزه بودند؛ حتی آن‌هایی که عذری داشتند هم بیدار می‌شدند و سحری می‌خوردند تا روزه‌نمایی کنند. روزه‌داری ما در تعلیم، خواست، تشویق، و برنامه‌ریزی خانواده جا داشت. پدر و مادر را با این کار خوش‌حال و از آن‌ها قدردانی می‌کردیم. کلاس سوم ابتدایی وقتی معلم ما فهمید که من نماز می‌خوانم، گفت نماز بر تو واجب نیست. فردای همان روز، وقتی مادرم ماجرا را از من شنید، به مدرسه آمد و با خانم نقاب دعوای مفصلی کرد که تو حق نداری بچه‌ی من را نسبت به نماز بی‌انگیزه کنی. حالا خانواده‌ی ما گسترده‌تر شده است و هر کدام از آن‌ها که در سفره‌ی سحر ماه رمضان جمع می‌شدند، کلی بچه و نوه دارند. بعضی از آن‌ها روزه نمی‌گیرند. اساسا ماه رمضان و روزه گرفتن مساله‌ی آن‌ها نیست. بجز آن‌ها بسیاری دیگر از خویشان را هم می‌بینم که روزه نمی‌گیرند. در این مدتی که برای تعطیلات نوروز به دزفول آمده و آن‌ها را می‌بینم، از آن‌ها می‌پرسم چرا روزه نمی‌گیرید، چرا نماز نمی‌خوانید، و چرا از خدا روی‌گردانی می‌کنید. آن‌ها خیلی حوصله‌ی مواجهه با این پرسش‌ها را ندارند و از گفتگو در این باره فرار می‌کنند. گاهی که با اصرار من روبر می‌شوند، می‌گویند "روزه بگیرم برای کی" یا " روزه بگیرم که چه بشود". در کلام‌شان نوعی لجاجت، دل‌خوری، ستیزه، و تا اندازه‌ی خشونت وجود دارد. گویی با روزه نگرفتن می‌خواهند اعتراض کنند. اعتراض به دیده نشدن، اعتراض به ناامیدی، اعتراض به دلار صد هزارتومانی، و اعتراض به وضعیت(به قول خودشان) نابسامان اقتصادی. کاری که آن‌ها می‌کنند، تا اندازه‌ای نتیجه‌ی تغییر موقعیت اجتماعی دین است. زمان ما، پایگاه اجتماعی دین در خانواده بود و حالا در ساختارهای سیاسی و قدرت. آن‌ها گمان می‌کنند با نماز خواندن و روزه گرفتن، سازمان‌هایی را خوش‌حال می‌کنند که گامی برای بهبود حال آن‌ها بر نداشته‌اند. آن‌ها لج کرده‌اند. راستش را بخواهید در این موقعیت، هیچ استدلالی برای آن‌ها نداشتم. اساسا با کسی که لج کرده است نمی‌شود حرف زد تا چه رسد به آوردن استدلال. من فقط از آن‌ها خواستم که با این لجاجت، زندگی خود را از خدا، معنویت، و معنا تهی نکنند. به آن‌ها گفتم که خدا هست، حتی اگر مبلغان‌ش نتوانند اثباتش کنند. به آن‌ها گفتم که شما (و همه‌ی ما)به خدا نیاز دارید/یم. در لحظه‌های دشوار زندگی نیاز دارید که صدای‌ش کنید، حتی اگر از معلمان دین رنجیده باشید، خدا را برای خود نگه بدارید؛ این لجاجت شما را بی‌تکیه‌گاه می‌کند. روزه بگیرید حتی اگر فکر می‌کنید معلمان دین کاری برای شما نکرده‌اند. البته می‌دانم که این حرف‌ها چاره‌ی کار نیست؛ چاره‌ی کار این است که دین به موقعیت اجتماعی گذشته‌اش، یعنی خانواده برگردد.

مهراب صادق‌نیا

نهج البلاغه

 

چند بار نهج‌البلاغه خوانده اید؟

اصلا خوانده اید؟ من دو بار خوانده ام. خیلی وقت پیش! محرک من مرحوم دشتی و ترجمه ی خوب ایشان از نهج‌البلاغه بود. ترجمه ی ایشان را رهبر انقلاب هم تایید و سفارش کرده اند. نیت کرده ام حتما نهج‌البلاغه خوانی را از سر بگیرم. در مقدمه نهج‌البلاغه ای که به ترجمه استاد محمد دشتی خواندم ، ایشان این تذکر و تلنگر را آورده که واقعا عجیب است و حیرت انگیز

 

« از آغاز تحصیلات حوزوی (سال‌های ۴۳ـ۵۰) که ترجمه‌های موجود را مطالعه می‌کردم و کاستی‌های مفهومی را می‌یافتم، نگران و در فکر چاره‌اندیشی بودم که یکی از نوشته‌های جرج جرداق مسیحی (استاد ادبیات عرب در لبنان) را خواندم که اعتراف کرده بود: «جاذبه‌های کلمات امام علی علیه السلام، شوری در من ایجاد کرد که ۲۰۰ بار نهج البلاغه را مطالعه کردم». چنان بر خود لرزیدم و به تعصب و غرور اعتقادی من ضربه وارد شد که تا مدتی حالت عادی نداشتم. بر خود نفرین کردم که چرا یک مسیحی ۲۰۰ بار نهج‌البلاغه را می‌خواند اما من که خود را از شیعیان امام علی علیه السلام می‌شمارم و ادعای محبت و ولایت او را دارم به راستی چند بار نهج البلاغه را خوانده‌ام و با مفاهیم ارزشمند آن به چه میزان آشنایی دارم ما که در خانواده شیعه از پدر و مادر شیعه و از خاندان شیعه و در کشور شیعیان قرار داریم چرا باید با نهج البلاغه بیگانه باشیم؟»

دستاورد تواضع

دو روز پیش گفت: «حالا که به پایان سال رسیده‌ایم و به پشت سر خودم نگاه می‌کنم، می‌بینم که امسال هیچ دستاوردی نداشته‌ام جز» یکی‌دو کار کوچک و ساده‌ای که نام برد. و ناخوش بود از این‌که چیزی، کاری، محصولی برای ارائه و عرضه ندارد؛ گوئی این نداشتن باعث هدررفت عمر و مایۀ شرمساری است. نمی‌دانم کجا خواندم، یادم نمی‌آید چه کسی گفته، که یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین و ارزشمند‌ترین دستاوردهای انسان تواضع و فروتنی است. تلاش بسیار می‌خواهد تا انسان گردن‌کشی را کنار بگذارد و خم شود؛ فهم بسیار لازم است تا انسان خود را بزرگ و مهم نبیند. به‌علاوه، فروتنی حد و پایان و انتهایی هم ندارد. نامحدود و مستمر می‌توان فروتن بود. این فروتنی گشودگی به روی کمالات اشیاء و اشخاص و هستی است و انسان را بهره‌مند، بلکه سرشار می‌سازد از غنای وجود. اما فروتنی در برابر چه؟ فروتنی در برابر دیگران، طبیعت، تاریخ، سنت، جهان و اساساً کل هستی و شاید همه‌چیز.

 غزالی فر

درباره ی دوست داشتن

ما آدم‌ها خیلی وقتها از یکدیگر بیزاریم و فقط به دنبال فرصتی هستیم تا از دست هم خلاص شویم. خیلی‌ها این احساس تنفر از یکدیگر را دوست ندارد و دلشان میخواهد که دوست داشته باشند و دوستشان بدارند. اما لاجرم فقط به تکرار الفاظ دوستانه‌ای دلخوش میکنند بی آنکه تعلق و برادری ای پیش بیاید. البته که ما چاره‌ای نداریم. این وضعیت به خاطر مشکلات اخلاقی و فردی و یا حتی روانشناختی من نیست که از دیگران بیزارم این روح زمانه‌ی امروز است که دیگری جهنم است. وقتی که آدمی پا در دل خطرها میگذارد دردش میگیرد و ممکن است باعث و بانی این سختی و رنج را لعن و نفرین کند. حتی ممکن است در زمانه‌ی امروز شاعران فقط شکایت کنند و از درد و بی وفایی یار ناله سر دهند و مثلا دیگر شاعری پیدا نشود که بگوید: سعدی از اخلاق دوست هر چه برآید نکوست گو همه دشنام گو کز لب شیرین دعاست ما ممکن است از هم بیزار باشیم و حتی تاب دیدن همدیگر را نداشته باشیم. و این بیزاری به خاطر رنجی ست که در عهد دوستی قرار داده شده. هر جا که عهدی بسته شد دشواری ها پدید آمد. "که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل‌ها". به راستی چه سِّری در این است که «لَوْ أَحَبَّنِی جَبَلٌ لَتَهَافَتَ» کوه نیز در زیر بار دوستی علی(ع) تاب نمی‌آورد و نابود میشود. این سخن که از جملات قصار مولاست مرا به این فکر انداخت که نکند خود یار دوستان را در گرداب بلایا می‌اندازد. نه فقط به خاطر آنکه گزینشی بشود و مرد از نامرد جدا شود بلکه شرط دوستی قرار گرفتن در سهمگین ترین بلایاست تا تو آنقدر پیش بروی که ناامید شوی و از بودن خود توبه کنی. شاید گمان کنیم امروز که دیگر دوستی و برادری جایی ندارد، باید بیشتر برای هم دل بسوزانیم اما از این همه دلسوزی جز ایجاد توقع چه سود؟ وقتی بچه را زیاد مراقبت کنی و هوایش را داشته باشی فردا که بزرگ بشود طوری زیر میزت میزند که آن وقت می‌فهمی هر چه کردی برای خودت کردی. و چه بسا دیگران را هم به زحمت می‌اندازیم در حالیکه اگر این جنس دلسوزی‌ها نبود، همه به همان سفره‌ی نان و پنیر خودمان دل خوش بودیم. آیا میشود یکدیگر را به میدان بلا بیندازیم؟ آیا میشود به جای کمک های بیهوده، قدری میدان های آزمون و ابتلا را به یکدیگر رهنمون شویم‌؟ غلام آن کلماتم که آتش انگیزد آیا میشود خودمان پیش برویم و به دیگران هم بگوییم بیا؟ تو هم بیا و در این ده باصفا، صفا کن. آیا میشود یکبار هم که شده نترسیم و به خاطر زن و بچه خودمان را تباه نکنیم و خودمان و آنها را در میدان بلا قرار دهیم؟ آن وقت پس از آنکه تو را سرزنش کنند عده‌ای از آن‌ها به سراغت می آیند در حالیکه اشک از چشمهایشان جاری ست. پس از توبه از این نحوه بودن ما همه یکبار دیگر متولد میشویم و چون تازه متولد شده‌ایم دیگر برای هم خواستنی میشویم و به هم تعلق پیدا می کنیم و عاشق هم میشویم. طبیعی ست که کسی امروز کسی را دوست نداشته باشد. ما همه محتاج این تذکریم که اگر از نحوه بودن خود توبه نکنیم خود را تنها بیابیم. ما محتاج توبه‌ایم که نه فقط آدم خوبی باشیم و یا مثمر ثمر، بلکه فقط بتوانیم با هم باشیم. هزار کار خوب و کمک کردن به یکدیگر در برابر یک لحظه توبه چیزی نیست. آیا نباید فکر کنیم که راه گوش سپردن به سخن آقا همین توبه است. تعارف که نداریم برای ما سخن آقا تکراری ست خودشان هم گفته‌اند. نکند جای ما اشتباه است که استقامت را تکرار می‌فهمیم...

 علیرضا خیران

شجاع تر از علی

شجاع‌تر از علی «ع»

من معتقدم امام حسن مجتبى شجاع‏‌ترین چهره‌‏ تاریخ اسلام است. می‌پرسید از على هم شجاع‏‌تر است؟ از برادرش حسین هم شجاع‏‌تر است که در میدان جنگ، آن جنگ خونین، با آن فداکارى عجیب خودش را به کشتن داد؟ بله، شجاعت واقعى این است که انسان برطبق آنچه مصلحت فکر و ایدئولوژى اوست اقدام بکند؛ اگرچه کسى نفهمد. و امام حسن حاضر شد خود را و نام خود را و وجهۀ خود را و محبوبیّت خود را در میان دوستان نزدیکش، فداى مصلحت واقعى بکند؛ حاضر شد که او را نشناسند، براى اینکه اسلام را بشناسند و اسلام بماند. آیا امام حسن می‌توانست در جنگ با معاویه شهید باشد؟ نه، نمی‌توانست! شهید کیست؟ شهید آن کسى است که جان خود را مایه می‌گذارد، خون خود را می‌ریزد، براى ابقای فکر و ایده‌‏اى که به آن احترام می‌گذارد؛ این شهید است. امام حسن اگر در میدان جنگ کشته می‌شد، به این معنا بود که معاویه تنها منازع خود را، تنها کسى را که امکان دارد نقش افشاگرى و رسواگرى در برابر روش‌هاى پنهانى و ریاکارانه‏‌ معاویه ایفا کند، یک چنین رقیبى را دیگر در مقابل راه خود نبیند.

سیدعلی حسینی خامنه‌ای، کتاب دو امام مجاهد، صفحات ۴۲ و ۴۴